Ποια είναι η δική του συνταγή για το πολυπόθητο healthy ageing.

Στα επόμενα 4 λεπτά θα μάθεις:

-Tελικά ισχύει ότι οι Έλληνες ζουν πιο πολλά χρόνια;
-Ποια είναι τα 5 βασικά βήματα για healthy ageing.

---

Δεν αρκεί να καταφέρεις να ζήσεις πολλά χρόνια. Είναι πολύ καλύτερο να ζήσεις χρόνια πολλά και καλά.

Ακόμα, όμως, κι αν έχεις γονίδια Ικαριώτη, δεν είναι βέβαιο ότι θα ζήσεις μια καλή ζωή μεγαλώνοντας, αν δεν φροντίσεις εγκαίρως να υιοθετήσεις ένα υγιεινό τρόπο ζωής.

Τι να το κάνεις, λοιπόν, αν καταφέρεις τελικά να συρθείς μέχρι τα εκατό;  Το θέμα είναι να μπορέσεις μεγαλώνοντας να απολαύσεις όσο το δυνατόν πιο ποιοτικά και καλά χρόνια υγείας και ευεξίας.

Ένας τέτοιος στόχος, όμως, απαιτεί πρόγραμμα και αυτοφροντίδα και ίσως μια αλλαγή οπτικής.

Με τον καθηγητή Γεώργιο Χρούσο μιλήσαμε για αυτή τη νέα ποιοτική διαφορά στον στόχο μακροζωία. Το healthy ageing που αντιστοιχεί ούτε λίγο ούτε πολύ σε μια φιλοσοφία ζωής, που προφανώς ταιριάζει γάντι στην εποχή που αναμένεται να ανατείλει. Μια εποχή όπου ο  κύριος στόχος δεν θα είναι απλά και μόνο η παράταση της νεότητας, αλλά η πορεία προς το υγιές γήρας.

Κύριε Χρούσο, σύμφωνα με στατιστικές εκτιμήσεις ο πληθυσμός των ατόμων τρίτης ηλικίας αναμένεται να αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες. Αυτό έρχεται να επιβεβαιώσει ότι ζούμε περισσότερο;

Πράγματι, ο πληθυσμός των ατόμων τρίτης ηλικίας θα αυξηθεί, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτό οφείλεται στην αύξηση του προσδόκιμου της  ζωής στις λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες. Γενικά, αυτές οι χώρες είναι σε μια αρνητική πορεία όσον αφορά τον πληθυσμό τους, δεδομένου ότι χρειαζόμαστε πάνω από 2 παιδιά ανά ζεύγος για να εξισορροπήσουμε την απώλεια από τους θανάτους. Αυτή η σταδιακή αλλαγή του πληθυσμού, με ελάττωση των νέων ανθρώπων και αύξηση των ηλικιωμένων, έχει ήδη αρχίσει να δημιουργεί οικονομικά προβλήματα στα ταμεία των συντάξεων και στο σύστημα υγείας.

Στην Ελλάδα έχουμε καλό προσδόκιμο ζωής, παρότι είμαστε στις πρώτες θέσεις σε παχυσαρκία, η οποία συνοδεύεται από νοσήματα που επιβαρύνουν την υγεία. Πώς εξηγείται αυτό;

Έχουμε πράγματι φοβερή αύξηση της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2 στη χώρα μας. Περίπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού μας στην ηλικία των 50-60 ετών πάσχουν από καρδιομεταβολικές νόσους που οφείλονται στον κακό τρόπο ζωής. Αυτές οι νόσοι είναι απόλυτα αποφεύξιμες και αναστρέψιμες με τη σωστή διαχείριση του τρόπου ζωής.

Η παράταση του προσδόκιμου της ζωής, παρόλη την αύξηση της παχυσαρκίας και την έλλειψη άσκησης που έχουμε στο λαό μας, εξισορροπείται από τη χρήση φαρμάκων που ελαττώνουν τους παράγοντες καρδιομεταβολικού κινδύνου, όπως το μεταβολικό σύνδρομο, η υπέρταση, η δυσλιπιδαιμία, η υπερπηκτικότητα του αίματος,  το άγχος, η κατάθλιψη και η λεγόμενη «παραφλεγμονή» που συνοδεύει την παχυσαρκία και το χρόνιο στρες. Αυτά τα φάρμακα έχουν δράσεις αντι-στρες, αντι-φλεγμονώδεις, αντι-πηκτικότητας του αίματος, καθώς και αντι-οξειδωτικές. Επίσης, είναι γνωστό ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα χαρίζουν πολλά χρόνια ζωής σε αυτούς που πραγματικά τα χρειάζονται.

Η επιστήμη, επομένως, δίνει λύση ακόμα και σε σοβαρά προβλήματα υγείας, κι έτσι καταφέρνουμε να ζήσουμε περισσότερο στις δυτικές τουλάχιστον κοινωνίες. Έτσι δεν είναι; 

Η επιστήμη πραγματικά βοηθάει τον σύγχρονο άνθρωπο με  δύο τρόπους. Πρώτον και καλύτερο, με το ότι έχει δείξει τον σωστό τρόπο ζωής, και δεύτερο, με την ανακάλυψη πολλών νέων φαρμάκων, που αποδεδειγμένα αυξάνουν το προσδόκιμο επιβίωσης. Το καλύτερο όμως είναι να υιοθετούμε τον πρώτο, ώστε να περιορίσουμε την ανάγκη για τον δεύτερο. Δηλαδή, να ακολουθούμε έναν υγιή τρόπο ζωής, έτσι ώστε να έχουμε καλύτερη υγεία μεγαλώνοντας και λιγότερο ανάγκη από φάρμακα.

Ποιος είναι ο λόγος, κύριε Χρούσο, που, ενώ ξέρουμε τη συνταγή για να ζήσουμε περισσότερο και καλύτερα, δεν την εφαρμόζουμε; Τι μας εμποδίζει να υιοθετήσουμε έναν πιο υγιή τρόπο ζωής;

Το χρόνιο στρες είναι ένα μεγάλο εμπόδιο στην υιοθέτηση καλών συμπεριφορών και οφείλουμε να το διαχειριζόμαστε σωστά. Η γνώμη μου είναι ότι μη-φαρμακευτικοί τρόποι ελέγχου του χρόνιου στρες, που έχουν να κάνουν με τον υγιεινό τρόπο ζωής, είναι το καλύτερο αντίδοτο στο στρες. Αυτοί συμπεριλαμβάνουν τη διατήρηση ιδανικού βάρους σώματος, την υγιεινή διατροφή, τη μέτρια άσκηση και τη σωστή διαχείριση του στρες. Η τελευταία μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους, αλλά συχνά μπορεί να χρειαστεί τη βοήθεια θεραπευτή με εξειδίκευση στη διαχείριση του στρες.

Επιμένετε στο στρες. Είναι γνωστή η έρευνά σας πάνω σε αυτό. Θεωρείτε πραγματικά ότι το στρες μάς “τρώει χρόνια”; Μπορεί να μειώσει τα χρόνια ζωής, αλλά και να μας γεράσει πριν την ώρα μας;

Ισχύουν και τα δύο. Είναι αποδεδειγμένο, εξάλλου, ότι χρόνιο ψυχοκοινωνικό στρες βλάπτει τους ιστούς μας μέσω των ορμονών του, που συμπεριλαμβάνουν την κορτιζόλη και τις φλεγμονώδεις ορμόνες του ανοσιακού συστήματος που λέγονται κυτοκίνες. Οι ουσίες αυτές αφενός εμποδίζουν την επιδιόρθωση των ιστών, ενώ, αφετέρου, αυξάνουν την οξείδωση που καταστρέφει πολλές ουσίες μέσα και έξω από το κύτταρο. Η βλάβη των τελομεριδίων, που προστατεύουν τα χρωμοσώματά μας, περιορίζει την ανανέωση των ιστών μας και συνεπώς τον χρόνο της ζωής μας.

Το χρόνιο στρες είναι ένα μεγάλο εμπόδιο στην υιοθέτηση καλών συμπεριφορών και οφείλουμε να το διαχειριζόμαστε σωστά.

Πάντως όλα δείχνουν ότι – με τον έναν ή τον άλλον τρόπο – στο μέλλον θα μπορούμε να καταφέρουμε να ζήσουμε περισσότερο. Αυτό δεν είναι ένα καλό νέο; 

Το υγιές γήρας είναι το ζητούμενο και όχι η μακροζωία από μόνη της. Γήρας με προβλήματα υγείας μπορεί να γίνει ανυπόφορο, αν περιορίζει  τη λειτουργικότητα και την αυτονομία του ηλικιωμένου ή της ηλικιωμένης. Τα δύο αυτά στοιχεία είναι τα βασικά προ-απαιτούμενα που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής ενός ανθρώπου. Και δεν πρέπει να υποτιμούμε τη μοναξιά που συχνά συνοδεύει τα γηρατειά. Η παρουσία της επιταχύνει την πρόοδο του γήρατος και συνεπώς ελαττώνει το προσδόκιμο της ζωής.

Μπορείτε να μας πείτε πέντε βήματα για να εξασφαλίσει κάποιος αυτό το υγιές γήρας όπως λέτε;

Αυτή η ερώτηση για τα πέντε βήματα κανονικά χρήζει μεγάλης απάντησης. Φοβάμαι τις υπεραπλουστεύσεις, όπως και τις γενικεύσεις, αλλά θα προσπαθήσω. Σωστή διατροφή, μέτρια άσκηση, τακτική ανάπαυση, ουσιαστική διασκέδαση, θετική κοινωνικότητα και πνευματικότητα είναι τα πέντε αυτονόητα λογικά βήματα.

Αλλά, πέραν αυτών είναι πολύ σημαντικά η καλοσύνη, η υπέρβαση του εαυτού και πάνω απ΄ όλα  η ύπαρξη νοήματος ζωής. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να ακολουθήσουμε τις πανανθρώπινες αξίες που εκφράστηκαν ξεκάθαρα από τους προγόνους μας, τη φρόνηση, τη δικαιοσύνη, το θάρρος, την αυτοπειθαρχία, τον ανθρωπισμό και την υπέρβαση.

Μιλήστε μου για την αξία της διατροφής στο θέμα του healthy ageing και την αντίστοιχη αξία της γυμναστικής. Ποια από τις δύο συνήθειες θεωρείτε πιο σημαντική, για εκείνους που θέτουν ως στόχο το “υγιές γήρας”; 

Είναι απαραίτητες και οι δύο. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η καλή σκελετική μυϊκή μάζα είναι ένας εξαιρετικός προβλεπτικός δείκτης καλής υγείας και προσδόκιμου επιβίωσης. Καλή διατροφή, άσκηση και αποτελεσματική διαχείριση του στρες  είναι “εκ των ων ουκ άνευ”.

Υπάρχουν αρκετές έρευνες που επιβεβαιώνουν κάποιους παράγοντες ή συνήθειες που σχετίζονται με τη μακροζωία. Μεταξύ αυτών είναι και η ενεργή σεξουαλική ζωή. Ισχύει αυτό; 

Κατά τη γνώμη μου, η καλή διαχείριση του στρες είναι το κλειδί. Συμβαίνει σε μερικούς ανθρώπους αυτόματα, αλλά στους πιο πολλούς μπορεί να διδαχτεί. Ο κοινός παρονομαστής στις λεγόμενες «μπλε ζώνες», δηλ. περιοχές που έχουν πολλούς υπερ-αιωνόβιους, όπως για παράδειγμα η Ικαρία, είναι η έλλειψη χρόνιου στρες. Ισχύει, όμως, ότι η καλή σεξουαλική λειτουργία αποτελεί δείγμα καλής ψυχικής και σωματικής υγείας.

Ας μιλήσουμε για την αξία της  προληπτικής ιατρικής. Τελικά, αυτό το καθιερωμένο ετήσιο check up είναι καίριας σημασίας, αν θέλουμε να πορευτούμε  προς το healthy ageing; 

Το καθιερωμένο ετήσιο check-up μετά από μια ορισμένη ηλικία είναι βασικό για την πρόληψη. Οτιδήποτε διαγιγνώσκεται έγκαιρα έχει καλύτερη πρόγνωση. Ας μην το ξεχνάμε αυτό.

Ο κοινός παρονομαστής στις λεγόμενες «μπλε ζώνες», δηλαδή σε περιοχές που έχουν πολλούς υπερ-αιωνόβιους είναι η έλλειψη χρόνιου στρες.

Ηλικιωμένοι, υπερβολικά απορροφημένοι από την υγεία τους. Θεωρείτε ότι είναι ένα φαινόμενο αυτό; Προσωπικά έχω κουραστεί να βλέπω τον μπαμπά μου να ασχολείται συνέχεια με τις εξετάσεις του και να τρέχει από γιατρό σε γιατρό … Μήπως τελικά το να ασχολείσαι πολύ με την  υγεία σου δημιουργεί ένα νέο άγχος;

Αν ο μπαμπάς σας φροντίζει την υγεία του, ακόμα κι αν ασχολείται σε υπερβολικό βαθμό με τις ιατρικές του εξετάσεις, τότε μάλλον είστε τυχερή, μια και δεν θα χρειαστεί πιθανόν να τον φροντίσετε εσείς. Μερικές φορές μπορεί πράγματι σε αυτές τις μεγάλες ηλικίες να δούμε κάποια πιο έντονη ανησυχία για τα θέματα υγείας. Είναι εύλογο θεωρώ. Σίγουρα όμως προτιμάμε ένα άτομο τρίτης ηλικίας να προσέχει την υγεία του παρά να έχει παραιτηθεί και ως εκ τούτου να είναι απορυθμισμένο σε ό,τι αφορά τους βασικούς δείκτες υγείας.

Κι ας μιλήσουμε και για το άλλο σημαντικό κομμάτι της προληπτικής ιατρικής, για τα εμβόλια. Τα εμβόλια δεν είναι μόνο για τα παιδιά. Είναι απαραίτητα και για τους ενήλικες, καθώς αυξάνουν τις πιθανότητες να γεράσουν ασφαλέστερα;  

Ναι. Το ίδιο ισχύει και για τα εμβόλια στους ενηλίκους. Πάντα με τη συμβουλή του παθολόγου, όλα τα ενδεδειγμένα εμβόλια πρέπει να γίνονται ανελλιπώς. Εμβόλια κατά του πνευμονιόκοκκου, του έρπητα ζωστήρα και το ετήσιο της γρίπης συνιστώνται μετά τα πενήντα, δεδομένου ότι, καθώς μεγαλώνουμε, αποδυναμώνεται το ανοσοποιητικό μας και γινόμαστε πιο ευάλωτοι στις λοιμώξεις. Κάνοντας τα εμβόλια που συστήνονται για την ηλικία μας, θωρακιζόμαστε και γινόμαστε πιο ασφαλείς, καθώς μεγαλώνουμε. Η γνώμη μου είναι επίσης ότι όλα να νεότερα άτομα, άνδρες και γυναίκες, θα πρέπει να κάνουν και το εμβόλιο κατά του HPV.  Ας μη ξεχνάμε ότι 5% του συνόλου των καρκίνων οφείλονται στον HPV.

Αν κάποιος στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του είχε επιβαρυντικές για την υγεία του συνήθειες π.χ. κάπνισμα, κακή διατροφή, καθιστική ζωή, είναι μάταιη μια στροφή στο healthy aging; Ή ποτέ δεν είναι αργά;

Ευτυχώς, σε έναν μεγάλο βαθμό οι αρνητικές επιπτώσεις των κακών συμπεριφορών που αναφέρατε είναι αναστρέψιμες. Και όσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα. Πράγματι, ποτέ δεν είναι αργά.

Φαντάζομαι πως κι εσείς εφαρμόζετε τις αρχές του healthy aging. Έτσι δεν είναι; Θέλετε να μας πείτε ποιες από αυτές θεωρείτε  πιο σημαντικές;

O Freud είχε χαρακτηρίσει δύο πολύ σημαντικές βασικές λειτουργίες στη ζωή του ανθρώπου: Εργασία και Αγάπη. Αυτό προϋποθέτει εκτός από την ενέργεια που αφιερώνουμε στην εργασία μας, και που συχνά δίνει νόημα στη ζωή μας, να φροντίζουμε να έχουμε καλές σχέσεις στη δουλειά,  ή στο σχολείο για τα παιδιά, και στον οικογενειακό και φιλικό κύκλο. Ο άνθρωπος, ως κοινωνικό ον που είναι, εξαρτάται ψυχολογικά από τον ανθρώπινο περίγυρό του. Όσον αφορά εμένα, προσπαθώ να ακολουθώ αυτά που διδάσκω, όπως τα ανέφερα προηγουμένως. Το κατά δύναμη.

Κι επομένως, τι από το δύο είναι καλύτερο; Να βγει κάποιος στη σύνταξη ή να συνεχίσει να δουλεύει μέχρι το τέλος της ζωής του; 

Είναι σημαντικό να εξακολουθήσει να ασχολείται με τα ενδιαφέροντά του και με αυτά που του ή της δίνουν νόημα. Κι ο καθένας μας πρέπει να βρει το νόημα της ζωής του. Όσο πιο γρήγορα στη ζωή, τόσο το καλύτερο.

O Freud είχε χαρακτηρίσει δύο πολύ σημαντικές βασικές λειτουργίες στη ζωή του ανθρώπου: Εργασία και Αγάπη.

Κι εσείς, κύριε Χρούσο, τα θεωρείτε σημαντικά αυτά τα δύο; Την Εργασία και την Αγάπη; Φαντάζεστε τον εαυτό σας να εργάζεστε μέχρι το τέλος της ζωής σας ή προτιμάτε να αποσυρθείτε κάποια στιγμή στη ζεστασιά των αγαπημένων σας προσώπων; 

Πράγματι, τα θεωρώ πολύ σημαντικά προαπαιτούμενα μιας ευτυχισμένης ζωής. Ο Bertrand Russel θεωρούσε τους επιστήμονες και τους καλλιτέχνες πιο κοντά στην ευτυχία λόγω του ότι μέσω της επιστήμης και της τέχνης, κάποιος είναι πιο κοντά σε ένα νόημα ζωής. Προσωπικά δεν πιστεύω στην απόσυρση. Το «Εργασία και Αγάπη» ισχύει σε όλα τα στάδια της ζωής.

Ο Γιώργος Χρούσος είναι Καθηγητής παιδιατρικής και ενδοκρινολογίας, Διευθυντής της Α’ πανεπιστημιακής παιδιατρικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής στο Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία», ενώ κατέχει την έδρα της UNESCO στην Εφηβική Υγεία και Ιατρική. Στην επαγγελματική του σταδιοδρομία έχει εστιάσει την έρευνά του στις νευροενδοκρινολογικές μεταβολές που συσχετίζονται με τις διαταραχές του συναισθήματος, ύπνου, αντίληψης του πόνου, και ανοσολογικής λειτουργίας, και έχει ανοίξει νέους ορίζοντες σε ένα φάσμα χρόνιων πολύπλοκων διαταραχών του ανθρώπου, όπως η κατάθλιψη, το μεταβολικό σύνδρομο, οι αυτοάνοσες και αλλεργικές παθήσεις, οι διαταραχές της διατροφής, οι διαταραχές του ύπνου και τα ψυχοσωματικά νοσήματα, η παχυσαρκία και το χρόνιο στρες. Έχει λάβει πολυάριθμα διεθνή βραβεία για το έργο του, ενώ το Institute of Scientific Information τον έχει χαρακτηρίσει ως έναν από τους πιο υψηλά αναφερόμενους επιστήμονες στον κόσμο.

 

Της Φλώρα Κασσαβέτη, Αρχισυντάκτρια Thrive Global Greece

Η «χρυσή» πορεία του έλληνα καθηγητή που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η παιδιατρική διεθνώς

 

Από πού να ξεκινήσει κάποιος ο οποίος θέλει να γράψει για τον ομότιμο καθηγητή Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) κ. Γεώργιο Χρούσο; Από το βιογραφικό του, το οποίο καλύπτει 114(!) σελίδες γεμάτες με δημοσιεύσεις – έχει συγγράψει περισσότερα από 900 επιστημονικά άρθρα και πάνω από 600 αναλύσεις σε επιστημονικές επιθεωρήσεις αλλά και κεφάλαια σε επιστημονικά εγχειρίδια -, με δεκάδες βραβεύσεις και διακρίσεις – σύμφωνα με το Google Scholar και το Institute of Scientific Information (ISI) είναι ένας από τους 100 επιστήμονες με τις περισσότερες ετεροαναφορές στο έργο τους παγκοσμίως, όχι μόνο στην Κλινική Ιατρική αλλά και στη Βιολογία και στη Βιοχημεία καθώς και πρώτος σε ετεροαναφορές κλινικός ενδοκρινολόγος ή παιδίατρος σε ολόκληρο τον κόσμο; Από τη λαμπρή καριέρα του σε ΗΠΑ και Ελλάδα, στη διάρκεια της οποίας κατείχε εξέχουσες θέσεις και παρήγαγε πλούσιο ερευνητικό αλλά και κλινικό έργο; Από τη σημαντική έρευνα που συνεχίζει να διεξάγει και η οποία ρίχνει φως σε πλήθος πεδίων με επίκεντρο πάντα το αγαπημένο του αντικείμενο, το στρες, αυτόν τον εξελικτικό «σύμμαχο» του ανθρώπινου είδους που έχει μετατραπεί σε έναν από τους μεγαλύτερους εχθρούς του;

Γιατρός από κούνια

Η πορεία του κ. Χρούσου είναι μια πορεία πραγματικά «χρυσή» που ταιριάζει με το επίθετό του – το έχει ψάξει, και έχει τις ρίζες του στο Βυζάντιο, προερχόμενο από το Χρυσός (Χρουσός) με ανάσπαση του τόνου, όπως συμβαίνει με πολλές ελληνικές λέξεις. Ο 69χρονος σήμερα κ. Χρούσος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πάτρα και ήταν αρκετά εκείνα που τον έκαναν να αποφασίσει να σπουδάσει Ιατρική: «Είχα συγγενείς γιατρούς ενώ συγχρόνως στην εφηβεία διάβασα «Το Κάστρο» του Κρόνιν με πρωταγωνιστή έναν νεαρό γιατρό που μάχεται για το καλό της κοινωνίας υπό αντίξοες συνθήκες και ταυτίστηκα μαζί του. Ετσι έδωσα εξετάσεις και πέρασα στην Ιατρική Αθηνών από τους πρώτους». Αποφοίτησε το 1975 «πρώτος των πρώτων» και ύστερα από έναν χρόνο ειδικότητας στην Παθολογία αποφάσισε να ασχοληθεί με την Παιδιατρική ολοκληρώνοντας την ειδικότητα στην Ιατρική Σχολή και στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Μου άρεσαν πάντα πολύ τα παιδιά και η αλληλεπίδραση μαζί τους, ίσως επειδή ήμουν μοναχοπαίδι». Επόμενος σταθμός του τα φημισμένα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ (ΝΙΗ), και συγκεκριμένα το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού και Ανθρώπινης Ανάπτυξης (ΝΙCHD) όπου εκπαιδεύθηκε στην Ενδοκρινολογία, στον Μεταβολισμό και στον Διαβήτη. Μετά την εκπαίδευσή του ακολούθησε μακρά καριέρα στο ΝΙCHD όπου διετέλεσε διευθυντής του Tμήματος Παιδιατρικής και Αναπαραγωγικής Ενδοκρινολογίας, ενώ ήταν και καθηγητής Παιδιατρικής, Φυσιολογίας και Βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο Georgetown στην Ουάσιγκτον.

Παλιννόστηση

Το 2001 πήρε τη μεγάλη απόφαση να επιστρέψει στην Ελλάδα – «μια απόφαση που δεν με δυσκόλεψε, αφού ένιωθα ότι η Ελλάδα με χρειαζόταν περισσότερο». Κατέλαβε τη θέση του καθηγητή και διευθυντή της αρχαιότερης και μεγαλύτερης παιδιατρικής κλινικής της χώρας, της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, την οποία και διατήρησε ως το 2018, οπότε και ολοκληρώθηκε η ακαδημαϊκή πορεία του. Το έργο του είχε τεράστια επίδραση στον τρόπο με τον οποίο ασκείται η Παιδιατρική στην Ελλάδα. Συμμετείχε μεταξύ άλλων στη δημιουργία νέων εθνικών καμπυλών αύξησης, ξεκίνησε εθνική εκστρατεία ενάντια στην παιδική παχυσαρκία, έγινε επικεφαλής της Εθνικής Επιτροπής για τον Μητρικό Θηλασμό, ανέπτυξε τον μηχανισμό πιστοποίησης για τα φιλικά στα βρέφη νοσοκομεία, ενώ ήταν και ο δημιουργός καμπάνιας υπέρ του μητρικού θηλασμού η οποία έλαβε βραβείο από την UNICEF το 2011. Ηταν επίσης ο «πατέρας» του πρώτου Προγράμματος Εφηβικής Ιατρικής στην Ελλάδα, το οποίο, χάρη στην πρωτοτυπία και στην επιστημονική αρτιότητά του, αναγνωρίστηκε το 2010 από την UNESCO ως η μοναδική έδρα παγκοσμίως στην Εφηβική Ιατρική (UNESCO Chair on Adolescent Health Care). Συμμετείχε ενεργά και στη «θεμελίωση» του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, του οποίου και διετέλεσε πρώτος διευθυντής.

Παγκόσμια αναγνώριση

Ο κ. Χρούσος έχει αναγνωριστεί παγκοσµίως για την έρευνά του στο µοριακό σύστηµα µετάδοσης του σήµατος των γλυκοκορτικοειδών στο κύτταρο, στις νόσους του άξονα των επινεφριδίων και στους φυσιολογικούς και µοριακούς µηχανισµούς του στρες. Η προσφορά του, που εκτείνεται από την έρευνα σε μοριακό επίπεδο ως τη διάγνωση και τη θεραπεία, έχει ανοίξει νέους ορίζοντες σε ένα φάσµα χρόνιων «μη μεταδιδόμενων» διαταραχών και κυρίως αυτών που σχετίζονται με το στρες, όπως η μελαγχολική, η άτυπη, η εποχική και η επιλόχειος κατάθλιψη, η διαταραχή μετατραυματικού στρες, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής, οι ψυχοσωματικές νόσοι, οι διαταραχές του ύπνου, καθώς και τα φλεγμονώδη/αυτοάνοσα και αλλεργικά νοσήματα.

Σήμερα συνεχίζει την έρευνά του στο προσφάτως μετονομασθέν Ερευνητικό Ινστιτούτο για την Υγεία Μητέρας – Παιδιού και την Ιατρική Ακριβείας του ΕΚΠΑ με αμείωτο ζήλο, όπως αποδεικνύει το πλήθος των ερευνητικών ευρημάτων που φέρνει στο φως με την ομάδα του. Μεταξύ τέτοιων πρόσφατων ευρημάτων περιλαμβάνονται εντυπωσιακές ανακαλύψεις για το μητρικό γάλα – όπως φαίνεται, η μητέρα συνεχίζει να «περνά» στο παιδί της μέσω του θηλασμού γενετικό υλικό της, το οποίο πιθανώς αφομοιώνεται από τα κύτταρα του μωρού με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αναβολισμός και να μειώνεται το στρες του – αλλά και σημαντικά ευρήματα για το στρες στα παιδιά, το οποίο, σύμφωνα με τον καθηγητή, ως και τριπλασιάστηκε στα χρόνια της κρίσης.

Ο κ. Χρούσος δηλώνει ότι δεν θέλει να σταματήσει να εργάζεται, και μάλιστα με νέους – «καθώς αυτό αποτελεί το καλύτερο αντίδοτο στο γήρας». Και όταν δεν εργάζεται, περιτριγυρίζεται και πάλι από τα πιο γλυκά νιάτα – τα τρία εγγονάκια του (με την καθηγήτρια Οφθαλμολογίας σύζυγό του Τζούλη έχει αποκτήσει τρεις κόρες, τη Φαίδρα, την Ιώνη και τη Θάλεια, οικονομολόγο, γιατρό και αρχιτέκτονα αντίστοιχα, και μέχρι στιγμής η Φαίδρα τού έχει χαρίσει δύο εγγόνια και η Ιώνη ένα). Κρατά επίσης πάντα νέο το πνεύμα του ανατρέχοντας στους αρχαίους Ελληνες – λατρεύει την Ιστορία και τη Φιλοσοφία – αλλά και ταξιδεύοντας. «Μου αρέσει να επισκέπτομαι μουσεία Τέχνης, Ιστορίας και Φυσικής Ιστορίας. Δεν χορταίνω να μαθαίνω και, όσο περνούν τα χρόνια και τα περιθώρια στενεύουν, έχω ακόμη μεγαλύτερο κίνητρο για να μάθω όσο περισσότερα γίνεται». Μάλλον αυτό είναι το μυστικό των μεγάλων επιστημόνων και δασκάλων. Δεν σταματούν να είναι οι ίδιοι αιώνιοι μαθητές…

 

Του Τσώλη Θεοδώρη για το tovima.gr

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Π. ΧΡΟΥΣΟΣ**

Είναι προφανές ότι μια κοινωνία χωρίς παιδιά δεν έχει μέλλον. Συνεπώς, η σπουδαιότητα που έχουν τα παιδιά και οι έφηβοι στην επιτυχία και την επιβίωση μιας κοινωνίας, αλλά και κατ’ επέκταση, όλης της ανθρωπότητας, είναι αδιαμφισβήτητη. Το είδος μας δαπανάει σχεδόν το ένα τρίτο του βίου των μελών του στον πλανήτη στην επίτευξη σωματικής, διανοητικής και συναισθηματικής ωρίμανσης σε έναν ολοκληρωμένο ενήλικο άνθρωπο και ενεργό πολίτη. Η περίοδος αυτή της καθ’ όλα ωρίμανσης ενός ανθρώπου στην ουσία αποτελεί περίοδο εξημέρωσης, αντιστοιχεί στην εξελικτική αυτό-εξημέρωση του είδους μας, και εξαρτάται εν πολλοίς από τη σωστή συμπεριφορά των ενηλίκων, με πρωταρχικό τον ρόλο της μητέρας –ακόμη και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της–, της οικογένειας, του σχολείου, της γειτονιάς, του κοινωνικού περίγυρου και, αργότερα, του εργασιακού και ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος.

Από τη σύλληψή του, ο άνθρωπος αναπτύσσεται με βάση τα γενετικά του σχέδια, τα γονίδιά του, και την επίδραση του περιβάλλοντος πάνω σε αυτά, δηλαδή σύμφωνα με τη γενετική του και την επιγενετική του. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ανάπτυξης, με ραγδαία παραγωγή νευρωνικών κυκλωμάτων στον φλοιό, που ξεκινάει στο τρίτο τρίμηνο της κύησης και κορυφώνεται στα 2 έτη της ζωής, και ολοκλήρωση των νευρωνικών διασυνδέσεων συγκεκριμένων περιοχών του κεντρικού νευρικού συστήματος στα 25-26 έτη της ζωής. Σε αυτή την ηλικία μπορούμε να μιλάμε για πραγματικά ολοκληρωμένο ενήλικο.

Το συναίσθημα είναι αρχέγονη ιδιότητα των όντων που διαθέτουν αισθήσεις. Το συναίσθημα είναι και η απαρχή της κοινωνικότητας. Ολα τα κοινωνικά όντα αναπτύσσουν τη βασική λειτουργία της ενσυναίσθησης, δηλαδή της ικανότητας ενός ατόμου να μπορεί αυτόματα να αντιλαμβάνεται, έστω υποκειμενικά, πώς σκέπτεται και πώς αισθάνεται ο διπλανός του. Η γνωστική και συναισθηματική ενσυναίσθηση αναπτύσσεται από την πρώτη ημέρα της ζωής και είναι η απαρχή της αγάπης προς τη μητέρα, την οικογένεια, τον κοινωνικό περίγυρο, τη χώρα, την ανθρωπότητα. Επίσης, είναι και η απαρχή της προ-κοινωνικότητας, της ανάπτυξης της αίσθησης της αγάπης και της εμπιστοσύνης στον άλλο, καθώς και του αισθήματος της συμπόνιας, του δικαίου και του ηθικού. Η ενσυναίσθηση αναπτύσσεται στα πρώτα 5-6 χρόνια της ζωής, δηλαδή στην προσχολική ηλικία, μια περίοδο της ζωής κατά την οποία ο εγκέφαλος είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στο αντίξοο περιβάλλον.

Αρνητικές επιδράσεις κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του ανθρώπου, ιδίως στα προσχολικά χρόνια, διαταράσσουν βασικές ανθρώπινες ψυχικές και σωματικές λειτουργίες, και μπορούν να προκαλέσουν από διαταραχές στο συναίσθημα και τη συμπεριφορά, μέχρι αναγνωρισμένες ψυχικές και σωματικές νόσους. Οι διαταραχές αυτές είναι, δυστυχώς, πηγές ατομικής και κοινωνικής δυστυχίας, και αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη αποτελεί το κλειδί για τη σωστή κοινωνική ενσωμάτωση του ατόμου και την προσωπική του ευτυχία, αλλά και για την επιτυχημένη πολύπλοκη ισορροπία μιας κοινωνίας, η οποία προφανώς εξαρτάται από το συναίσθημα, την ευφυΐα, τη συμπεριφορά, και το σπουδαιότερο, από τις ηθικές αξίες των μελών της.

Η κρίση, που έχει φτωχοποιήσει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού μας, φαίνεται να βρίσκεται σε αποδρομή. Η αξιακή ζημιά που υποστήκαμε από την άφρονη κατανάλωση και τον ψευδο-ευδαιμονισμό των δεκαετιών προ της κρίσης, που όπως είναι γνωστό, ούτως ή άλλως, δεν φέρνουν την πραγματική ευτυχία, πρέπει να αναστραφεί όσο γίνεται νωρίτερα και μπορεί να επιταχυνθεί με ορθολογικό κοινωνικό σχεδιασμό. Σωστή ενημέρωση των γονέων, ξεκινώντας από τη γυναίκα που αποφασίζει να γίνει μητέρα πριν ακόμα μείνει έγκυος, είναι το πρώτο μέλημα.

Σωστή ενημέρωση των νηπιαγωγών και παιδαγωγών, ήδη από το προνήπιο στάδιο ακόμα είναι το δεύτερο. Ο οικονομολόγος James J Heckman (Βραβείο Nobel 2000 στα οικονομικά) υπολόγισε τα οφέλη της χρηματικής επένδυσης μιας χώρας στην παιδεία και κατέληξε στην εξής κατιούσα σειρά αποδοτικότητας: προσχολική, σχολική, και μετασχολική ζωή. Προσθέτω την εγκυμοσύνη στην προσχολική ζωή με βάση την αποδεδειγμένα τεράστια σημασία της εμβρυϊκής ζωής στη μετέπειτα ψυχική και σωματική υγεία ενός ανθρώπου.

Είμαι αισιόδοξος για τη χώρα μας και την κοινωνία που την αποτελεί. Είναι προφανές ότι πρέπει να γυρίσουμε κατά το δυνατόν στις πανανθρώπινες αρετές που περιγράφηκαν ήδη από τους προγόνους μας, και που αποτελούν κεντρικό πυλώνα της ελληνικής παιδείας, και να εκφράσουμε τις δημιουργικές, ηθικές δυνάμεις που έχουμε εκ φύσεως μέσα μας. Η υγιής εγκυμοσύνη και το ευνοϊκό περιβάλλον στα 5-6 πρώτα χρόνια της ζωής αποτελούν κλειδί για την κοινωνία μας. Η επένδυση στην εγκυμοσύνη και στην προσχολική ηλικία είναι από τα εκ των ων ουκ άνευ μιας κοινωνίας. Οσο νωρίτερα, τόσο καλύτερα για όλους μας.

* Πλάτων

** Ο κ. Γεώργιος Π. Χρούσος, MD, MACP, MACE, FRCP είναι ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, επικεφαλής, Εδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής, Μονάδα Κλινικής και Μεταφραστικής Ερευνας στην Ενδοκρινολογία, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

 

Πηγή: kathimerini.gr

Το βιογραφικό του δρος Γεωργίου Χρούσου σε κάνει να σαστίζεις: πανεπιστημιακός, ερευνητής, μέχρι πρότινος διευθυντής της Α΄ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ (συνταξιοδοτήθηκε πριν από λίγες ημέρες), έχει συγγράψει πάνω από 800 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες και το έργο του έχει αναφερθεί διεθνώς σε πάνω από 135.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις. Σύμφωνα με το Institute of Scientific Information, είναι ένας από τους πιο υψηλά αναφερόμενους επιστήμονες στον κόσμο όχι μόνο στην Κλινική Ιατρική, αλλά και στη Βιολογία και Βιοχημεία, και ο υψηλότερα αναφερόμενος κλινικός παιδίατρος ή ενδοκρινολόγος παγκοσμίως. Ο κ. Χρούσος έχει αναγνωρισθεί και για την έρευνά του στο Σύστημα του Στρες.

«Πότε προλάβατε;» τον ρωτώ με απορία ενώ έχω χρειαστεί μερικά λεπτά για να ολοκληρώσω μεγαλοφώνως την ανάγνωση και μόνο τίτλων σπουδών και διακρίσεων. Χαμογελά. «Στην Ιατρική δουλεύω από 25 χρόνων. Είμαι 67. Είχα την τύχη να προσληφθώ από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, τα οποία είναι τα μεγαλύτερα κέντρα έρευνας στον κόσμο. Είναι η Μέκκα της βιοϊατρικής έρευνας. Σε αμείβουν φυσικά για να ασχοληθείς με αυτό που σου αρέσει». «Και σε αξιολογούν», προσθέτω. «Κάθε τρεις μήνες!» απαντά. «Μου έχει τύχει διευθυντής να ζητάει κάθε τρεις μήνες να δει τι έχουμε προσθέσει στο βιογραφικό… Η έρευνα όμως είναι σαν την τέχνη.

Ικανοποιεί τον άνθρωπο και του γίνεται συνήθεια. Είναι “εθιστική”. Από εκεί άρχισα, συνέχισα και τώρα με αυτό θα ασχοληθώ». Παράλληλα, ο κ. Χρούσος, ενώ ανέβαινε τα σκαλοπάτια της ακαδημαϊκής ιεραρχίας, δημιούργησε οικογένεια με την οφθαλμίατρο καθηγήτρια δρα Γεωργία Χρούσου, αποκτώντας τρεις κόρες, οι οποίες ζουν στο εξωτερικό: «Την πρώτη δεν τη γνώρισα καλά. Μεγάλωσε χωρίς να το καταλάβω. Είναι τώρα 38 (έχει δύο παιδάκια), έχει σπουδάσει business και δούλεψε στον Λευκό Οίκο την περίοδο Ομπάμα. Ηταν υπεύθυνη ενός τμήματος για την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Η δεύτερη είναι 35 και είναι γιατρός και η τρίτη 30 και είναι αρχιτέκτονας».

Εικονογράφηση: ΤΙΤΙΝΑ ΧΑΛΜΑΤΖΗ

– Πόσο ζήσατε στην Αμερική;
– Είκοσι επτά χρόνια.

– Γιατί επιστρέψατε το 2001;
– Δεν είχα το αίσθημα της προσφοράς στην Αμερική. Είναι τόσο μεγάλη η χώρα και τόσο πολλοί οι καλοί που δεν έχεις το αίσθημα ότι προσφέρεις. Δουλεύεις για τον εαυτό σου. Εδώ, πράγματα που εκεί θεωρούνται δεδομένα, είναι καινούργια. Δηλαδή μπορείς να εισάγεις στην Ελλάδα νεωτερισμούς που για την Αμερική δεν είναι, πλέον.

– Τώρα, σκέφτεστε, ίσως, να ξαναγυρίσετε εκεί;
– Στην Αμερική είμαι ομότιμος και έχω θέση στο Πανεπιστήμιο Τζορτζτάουν. Μπορώ να πάω όποτε θέλω και να διδάξω ή να κάνω έρευνα. Συνεπώς τώρα που τελειώνω εδώ, θα μπορώ να επανέλθω και στην ακαδημαϊκή καριέρα μου στην Αμερική ή αλλού στην Ευρώπη. Μου αρέσει όμως εδώ. Το κλίμα, οι άνθρωποι. Εχει μια πολυχρωμία και η κοινωνία και η δουλειά στη χώρα μας.

– Η αριστεία είναι μοχλός για την εξέλιξη μιας κοινωνίας;
– Ολη η πρόοδος που έχουμε οφείλεται σε εφευρέσεις από ανθρώπους. Αυτός που ανακάλυψε τη φωτιά ήταν σούπερ άριστος! Το ίδιο κι αυτός που ανακάλυψε τον τροχό ή το σπίτι. Αριστεία σημαίνει και δημιουργικότητα. Είναι μεν παραγωγός άγχους αλλά τη χρειαζόμαστε. Είναι ευ-στρες η αριστεία. Εχει σημασία η ηλικία του καθενός και σε ποια φάση της ζωής του βρίσκεται. Το πολύ άγχος είναι από τα 15 μέχρι τα 40-45. Μετά, απότομα, ελαττώνεται γιατί έχεις αυτοταυτοποιηθεί. Εχεις κατανοήσει, έχεις μάθει. Το συναίσθημα βελτιώνεται στη μέση ηλικία.

– Ορίστε μου την αριστεία.
– Να είσαι ανταγωνιστικός και δημιουργικός. Να έχεις την ικανότητα να δημιουργείς στο περιβάλλον σου. Η επίδραση του σχολείου, στα 5 ή 6 χρόνια ενός παιδιού, ξεκινάει αργά. Ηδη έχουν γίνει μεγάλες αλλαγές στον εγκέφαλο. Η καλύτερη επένδυση των γονιών είναι η κύηση και τα πέντε πρώτα χρόνια. Η ενασχόληση των γονιών με το παιδί είναι πολύ σημαντική. Εκτός από αγάπη και τρυφερότητα, πρέπει να τους παρέχουν θετικά ερεθίσματα. Να καταλάβουν τι σημαίνει η σωστή μάθηση για τα παιδιά τους. Η μάθηση φέρνει ευχαρίστηση στον άνθρωπο. Δεν είναι τυχαίο ότι όταν μαθαίνουμε κάτι καινούργιο αισθανόμαστε ευχαρίστηση. Το ήξερε και ο Πλάτων.

Ελεγε: «επιστήμη ποιητική ευδαιμονίας». Η ευδαιμονία δεν είναι απλώς η ευτυχία. Είναι ένα συναίσθημα που νιώθεις μετά τα 40-45. Ενα παιδί, όπως πίστευε και ο Αριστοτέλης, δεν μπορεί να είναι ευδαιμονικό. Μπορεί να είναι ευτυχισμένο.

– Οι κακοποιήσεις μικρών παιδιών αυξάνονται, μαζί με τη νοσηρότητα της οικογένειας, το μπούλινγκ. Το παιδί πολιορκείται από κινδύνους.
– Το να κακοποιείς ένα παιδί είναι τεράστιο κακούργημα. Η πιθανότητα να μην πάει καλά στη ζωή του είναι πολύ μεγάλη. Η μόνη θεραπεία είναι η παιδεία των ανθρώπων. Η καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει μια κοινωνία είναι στις εγκύους και στα πέντε πρώτα χρόνια ενός παιδιού. Το πώς αισθάνεται μια μητέρα επηρεάζει το έμβρυο και το παιδί, το οποίο ξεκινάει τη ζωή του με προίκα, μεγαλύτερη ή μικρότερη.

Δεν βρίσκεις εύκολα στις ΗΠΑ γιατρούς που σκίζονται για τον ασθενή

– Κλείνετε έναν επαγγελματικό κύκλο. Τι θα σας λείψει, τι αφήνετε με ανακούφιση;
– Το αφήνω με ανακούφιση γιατί είναι μια βαριά διανοητική και συναισθηματική δουλειά. Eχεις να κάνεις με ανθρώπους, προβλήματα, διλήμματα, πρέπει να λύνεις καταστάσεις που αφορούν τους εργαζομένους και τις οικογένειες των ασθενών.

Θα μου λείψουν οι νέοι άνθρωποι, ειδικευόμενοι, φοιτητές. Σκοπεύω βέβαια να επιβλέψω δύο, τρεις διδακτορικές διατριβές και να τις παρακολουθήσω. Θα συνεχίσω έτσι το ερευνητικό μου έργο, αλλά θα κρατήσω και την επαφή μου με τους νέους. Πολλές ιδέες προέρχονται από τους νέους ανθρώπους.

– Στο ελληνικό πανεπιστήμιο, το επίπεδο βελτιώνεται ή παραμένει στάσιμο;
– Εχει παραμείνει στάσιμο μάλλον. Η συμπεριφορά των φοιτητών δεν έχει αλλάξει όλα αυτά τα χρόνια. Αναστατώνεται το σύστημα διδασκαλίας και μάθησης κάθε τόσο με τις καταλήψεις.

Στην Ιατρική, επιπλέον, χάνονται και υλικά που είναι ανεκτίμητα, όπως ανθρώπινα κύτταρα, τα οποία χρειάζονται παρακολούθηση, θρεπτικά υλικά. Χάνονται έτσι χιλιάδες ευρώ. Αλλά τα ελληνικά πανεπιστήμια διαθέτουν και εξαιρετικό ανθρώπινο υλικό που παράγει νέα γνώση. Εξαιρετικούς καθηγητές και φοιτητές. Νησίδες αριστείας που ανεβάζουν το συνολικό επίπεδο. Υπάρχουν αμερικανικά πανεπιστήμια πολύ χειρότερα από τα δικά μας. Δεν είναι όλα Χάρβαρντ και Γέιλ.

Βλέπω στο νοσοκομείο φιλότιμους ανθρώπους που σκίζονται για τον ασθενή. Δεν τους βρίσκεις εύκολα στην Αμερική. Εχω κυρίες παιδιάτρους μεγάλες σε ηλικία πια. Να δείτε τα ξενύχτια που κάνουν, αγόγγυστα, για να φροντίσουν ασθενείς. Διαθέτουμε πολύ λίγο προσωπικό σε σχέση με τον αριθμό των ασθενών. Στο Παίδων, μέσα σε ένα Σαββατοκύριακο μπορούν να έρθουν και 800 παιδιά. Με το περιορισμένο αριθμητικά προσωπικό που έχουμε το ότι πάνε τόσο καλά τα παιδιά μας είναι αξιοθαύμαστο. Γίνονται σωστές διαγνώσεις, οι γιατροί μας είναι ευαισθητοποιημένοι και υπεύθυνοι. Φροντίζουμε όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο χωρίς καμία διάκριση, είτε είναι Ρομά είτε από πλούσιες οικογένειες.

Επίσης οφείλω να πω ότι δεν έχει λείψει τίποτα από το νοσοκομείο, ούτε τα πολύ ακριβά φάρμακα. Το κράτος δίνει τα χρήματα που απαιτούνται για τα παιδιά. Με όλα μας τα προβλήματα έχουμε καλή ιατρική φροντίδα στην Ελλάδα. Στην Αμερική αν είσαι ανασφάλιστος την έχεις πατήσει.

– Τα χρόνια της κρίσης έφυγαν πολλοί Ελληνες γιατροί στο εξωτερικό.
– Πολλοί καλοί δικοί μου παιδίατροι φεύγουν ακόμη. Ζευγάρια γιατρών πάνε στη Γερμανία, στη Σουηδία. Διδάσκονται, εξοπλίζονται και ύστερα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε άλλη χώρα. Φεύγουν πολλοί καλοί. Επίσης, κάποιοι εξαιρετικοί και έμπειροι γιατροί με μεταπτυχιακές σπουδές έχουν πλέον συνταξιοδοτηθεί και μας λείπουν.

– Η μεγαλύτερη απειλή που αισθανθήκατε αυτά τα χρόνια;
– Η οικονομική κρίση παρήγαγε πολύ κοινωνικό στρες. Η κοινωνία μας πάσχει ψυχικά και χρειάζεται θεραπεία, που είναι πρώτα απ’ όλα η παιδεία και ό,τι μπορούμε να κάνουμε για τους συνανθρώπους μας. Οπως έλεγε και ο Αριστοτέλης, αν πάσχει η ψυχή θα πάσχει και το σώμα· αλλά και τανάπαλιν.

– Τι προσδοκάτε;
– Οσο είμαστε υγιείς, ψυχικά και σωματικά, να είμαστε ευτυχείς και να το εκτιμούμε. Να έχουμε ευγνωμοσύνη γι’ αυτό που έχουμε. Να βρούμε την ευδαιμονία.

Το χρόνιο στρες

Ο κ. Χρούσος συμμετείχε στην ανάπτυξη νέων εθνικών καμπυλών αύξησης του ελληνικού πληθυσμού παιδιών και εφήβων, ξεκίνησε εκστρατεία κατά της παιδικής παχυσαρκίας, προεδρεύει στην Εθνική Επιτροπή Μητρικού Θηλασμού. «Οταν πρωτοήρθα εντυπωσιάστηκα από το πόσο πολύ είχαν παχύνει τα παιδιά στην Ελλάδα. Το χρόνιο στρες συμβάλλει στην παχυσαρκία». «Μπορείς να ρυθμίσεις το στρες ώστε να είναι ωφέλιμο (ευ-στρες);» ρωτώ. «Ναι. Με γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία. Η ίδια που χρησιμοποιούσαν οι στωικοί και οι επικούρειοι στην αρχαιότητα. Μαθαίνεις τι είναι αυτό που σε στρεσάρει και μετά πώς να το ελέγχεις. Ο μετωπιαίος λοβός ρυθμίζει το συναίσθημα και το κατευνάζει. Η τέχνη και η έρευνα που αναφέραμε και προηγουμένως διεγείρουν το σύστημα του μετωπιαίου λοβού και μειώνουν το στρες».

Η συνάντηση

«Η έρευνα είναι σαν την τέχνη. Ικανοποιεί τον άνθρωπο και του γίνεται συνήθεια, είναι εθιστική», λέει ο κ. Χρούσος.

Δώσαμε ραντεβού στο Verde, στο Αλσος Παπάγου. Ολο και κάτι, επιπλέον, ήθελα να ρωτήσω τον κ. Χρούσο. Δυσκολευόμουν να βάλω μια τελεία στη συνέντευξη.

Το νόστιμο φαγητό στα πιάτα κράτησε κι αυτό πάνω από δύο ώρες. Μοιραστήκαμε, στην αρχή, ένα καρπάτσιο λαβράκι με μαριναρισμένο φινόκιο, κόλιανδρο και κολοκύθι. Συνεχίσαμε με ριζότο με άγρια μανιτάρια και πουρέ μαύρης τρούφας εκείνος, και σαλάτα κινόα με φακές, αβοκάντο, σπανάκι, κατσικίσιο τυρί, ντοματίνια και φιστίκια, εγώ. Μαζί με έναν εσπρέσο, ο λογαριασμός ήταν 37,20 ευρώ.

Oι σταθμοί του

1951
Γεννήθηκε στην Πάτρα.

1975
Αποφοίτησε πρώτος από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ.

1981
Ολοκλήρωσε την εκπαίδευση σε Παιδιατρική, Ενδοκρινολογία στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και στα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας στη Βηθεσδά των ΗΠΑ.

1985
Καθηγητής της Παιδιατρικής και Φυσιολογίας – Βιοφυσικής στο Πανεπιστήμιο Georgetown, Washington DC.

2000
Καθηγητής Ιατρικής και διευθυντής της Πρώτης Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ.

2010
Μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Ιατρικής των ΗΠΑ, έδρα UNESCO στην Εφηβική Υγεία και Ιατρική, βραβείο Μποδοσάκη.

2011
Διακεκριμένη έδρα John Kluge στην Τεχνολογία και Κοινωνία, Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, ΗΠΑ.

2014
Βραβείο Fred Conrad Koch.

 

 

Πηγή: kathimerini.gr

ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ