Στις 15–17 Μαΐου 2025 διεξήχθη στην Ακαδημία Αθηνών το διεθνές συνέδριο του ENSSER (European Network of Scientists for Social and Environmental Responsibility) με θέμα
“Science and policy in times of multicrisis and dissent: Issues of framing, authority, evidence – and political-economic power”.
Το συνέδριο προσέλκυσε διεθνή επιστημονική συμμετοχή και επικεντρώθηκε στις προκλήσεις της αλληλεπίδρασης μεταξύ επιστήμης και πολιτικής μέσα στην εποχή των πολλαπλών κρίσεων — κρίσεις κλιματικής αλλαγής, υγείας, χρηματοπιστωτικές και δημοσιονομικές, και αβεβαιότητα γενικότερα — και τη δυσκολία να διατηρηθούν οι αρχές της δημοκρατίας και της λογοδοσίας όταν η επιστημονική γνώση γίνεται πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης.

Το γενικό πλαίσιο του συνεδρίου

• Το συνέδριο είχε ως βασικό άξονα να διερευνήσει πώς η «επιστημονική συμβουλή» διαμορφώνεται, επιλέγεται, και τι ρόλο παίζει σε περιόδους κρίσης, αλλά και ποιος ελέγχει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θεωρείται «η επιστημονική γνώση που αξίζει να ληφθεί υπόψη».

• Οι διοργανωτές υπογράμμισαν ότι συχνά πολιτικές αποφάσεις που επικαλούνται την «επιστημονική γνώμη» εξυπηρετούν βραχυπρόθεσμα εμπορικά ή εταιρικά συμφέροντα παρά το δημόσιο καλό.

• Ανάμεσα στα κρίσιμα ζητήματα που εξετάσθηκαν ήταν: πώς αποφασίζεται τι θεωρείται σταθερή επιστημονική γνώμη, ποιοι αποκλείονται, πώς αντιμετωπίζονται διαφωνίες στην επιστημονική κοινότητα, και ποιος έχει την εξουσία να καθορίζει το πλαίσιο του διαλόγου.

• Η έκθεση συμπερασμάτων του συνεδρίου προγραμματίζεται να παρουσιαστεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σε άλλους φορείς χάραξης πολιτικής, ως προσπάθεια να επιτευχθεί ένας πιο ανοιχτός, δημοκρατικός και υπεύθυνος διάλογος επιστήμης & πολιτικής.

• Στην τριήμερη διοργάνωση συμπεριλήφθηκαν διαλέξεις, πάνελ συζητήσεων και στρογγυλές τράπεζες με διεθνή ονόματα όπως οι Brian Wynne, Erik Millstone, Ignacio Chapela, John Ioannidis και άλλοι.

• Η τεκμηρίωση του συνεδρίου, συμπεριλαμβανομένων των βίντεο ομιλιών και των παρουσιάσεων των ομιλητών, διατίθεται στη σελίδα της ENSSER.

Η ομιλία του Γεωργίου Χρούσου: «Τι δρόμους μπορούμε να ακολουθήσουμε;»

Ο Ακαδημαϊκός – Ομότιμος Καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας, Διευθυντής, Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Υγείας Μητέρας, Παιδιού, και Ιατρικής Ακριβείας, Κάτοχος, Έδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πρόεδρος Ινστιτούτου Παστέρ, Γεώργιος Χρούσος συμμετείχε ως μέλος του πάνελ στη Στρογγυλή Τράπεζα του Σαββάτου 17 Μαΐου (11:00–12:45) με θέμα “What roads can be followed?”. Στο πάνελ συμμετείχαν επίσης προσωπικότητες από την πολιτική, την επιστήμη, και θεσμικούς φορείς, με στόχο να διαμορφωθεί ένας κατευθυντήριος διάλογος για το μέλλον της σχέσης επιστήμης και δημόσιας πολιτικής.

Η ομιλία του Χρούσου επιχείρησε να συνδέσει θεωρητικές προβληματικές με πρακτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα και η Ευρώπη σήμερα, ιδιαίτερα στους τομείς της δημόσιας υγείας, της περιβαλλοντικής προστασίας και της επιστημονικής λογοδοσίας. Ανέπτυξε την άποψη ότι:

• Δεν αρκεί να λέμε ότι η πολιτική πρέπει να είναι «επιστημονικά τεκμηριωμένη», αλλά πρέπει να συζητηθεί ποια επιστημονική γνώση επιλέγεται και βάσει ποιων κριτηρίων.

• Ο ρόλος του επιστήμονα είναι επίσης κοινωνικός και ηθικός — δεν πρέπει να είναι παθητικός παροχέας δεδομένων, αλλά ενεργός κυρίως όταν διακυβεύονται δημόσια συμφέροντα.

• Σε καταστάσεις «πολυκρίσης», όπου οι παράγοντες αλληλεπιδρούν και οι αβεβαιότητες είναι μεγάλες, απαιτείται η υιοθέτηση πιο προσεκτικών πολιτικών (precautionary) και η αναγνώριση ότι η τελική απόφαση δεν είναι μόνο τεχνική αλλά και πολιτική.

• Η εμπιστοσύνη στο επιστημονικό σύστημα χτίζεται μέσα από διαφάνεια, ανοικτό διάλογο και λογοδοσία — ιδίως όταν η γνώση αμφισβητείται.

• Επισήμανε επίσης τον κίνδυνο ότι ισχυρά οικονομικά συμφέροντα και εταιρικές δομές μπορούν να κατευθύνουν την ατζέντα της έρευνας και της καινοτομίας — και αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη για ανεξάρτητη και κριτική επιστημονική σκέψη.

Παρακαολυθήστε την ομιλία του κ. Χρούσου: